Date of publication: 08.08.2019 08:16
Date of changing: 08.08.2019 08:17
Үйлестірілген жүйеніңжіктеу жүйесі, құру және пайдалану алғышарттары
 
Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына (бұдан әрі - ЕАЭО СЭҚ ТН) сәйкес тауарларды жіктеу сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар үшін аса өзекті мәселелердің бірі болып табылады(әрі қарай –СЭҚ). 
Біріншіден, ЕАЭО СЭҚ ТН қандай сыныптамалық кодына тауар жатқызылатынына кедендік әкелу/әкету бажының ставкасы, тиісінше, төленетін кедендік төлемдердің мөлшері, тауарлар мен көлік құралдарына тарифтік емес шараларды, тыйым салулар мен шектеулерді қолдану байланысты болады.
Екіншіден, тауарды ЕАЭО СЭҚ ТН қандай да бір жіктеу кодына жатқызу көбінесе арнайы техникалық білімнің болуын және тауарлардың техникалық сипаттамаларын, оны өндіру тәсілдерін және т. б. анықтауға байланысты қосымша сараптамалар жүргізуді талап етеді.
Үшіншіден, тауарларды жіктеу дәлдігі Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің кедендік саясатын әзірлеу және тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу мен бақылау процесінде оны іске асыру бойынша нақты шаралар қабылдау кезінде пайдаланылатын сыртқы сауданың кедендік статистикасының объективтілігін арттыру үшін де үлкен маңызға ие.
ЕАЭО СЭҚ ТН сәйкес тауарларды жіктеу олардың сандық сыныптау кодтарын айқындауды білдіреді, яғни тауарларды нақты тауар позицияларына, субпозицияларына, СЭҚ ТН кіші қосалқы позицияларына олардың тиісті сандық кодтарымен жатқызуды білдіреді және тауар позицияларының мәтіндеріне және бөлімдерге немесе топтарға тиісті ескертпелерге сүйене отырып жүзеге асырылады және егер мұндай мәтіндерде сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын  интерпретациялаудың негізгі ережелерінің ережелеріне сәйкес өзгеше көзделмесе.
 
  Тауарларды жіктеу принципі мен өлшемдері
 
ЕАЭО СЭҚ ТН-да белгіленген белгілер мен сыныптау ережелеріне сәйкес Тауарларды сыныптау топтамасына бір мәнді жатқызу қағидаты нақты сақталады.
Жіктеу белгісі (критерий) - жіктеу негізіне алынған объектінің (тауардың) қасиеті немесе сипаттамасы (дайындау материалы (шикізат түрі), химиялық құрамы, құрылымы, мақсаты, қолданылуы, конструкциясы, дайындау технологиясы, өңдеу түрі, өңдеу дәрежесі және т.б.).
ЕАЭО СЭҚ ТН-ға сәйкес Тауарларды сыныптау кезінде тауарларды сыныптаудың алты ережесі қолданылады - бұл Конвенция ережелерінде айқындалған СЭҚ ТН ИНЕ, олардың мәтіндерінен шығатын, оларды кеңейту мүмкін емес және жол берілмейтін ретімен қолданылады.
Тауарларды жіктеу кезінде тек ЕАЭО СЭҚ ТН қолданылатын негізгі өлшемдерді, материалды, тауарлардың техникалық және функционалдық сипаттамаларын, оларға СЭҚ ТН ИНЕ қолдануға мүмкіндік беретін өңдеу дәрежесін пайдалану керек.
 
ЕАЭО СЭҚ ТН құрылымы
 
ЕАЭО СЭҚ ТН негіздері, оның ішінде тауардың коды қалай қалыптасатынын түсіну кеден органдарының қызметкерлеріне де, СЭҚ қатысушыларына да қажет, өйткені тауарды ЕАЭО СЭҚ ТН дұрыс емес кодымен декларациялау төлемдерді қосымша есептеуге, айыппұл санкцияларына әкелуі мүмкін.
Бірдей заңды күші бар ЕАЭО СЭҚ ТН ажырамас құрылымдық элементтері:
- сыныптау бөлігі-тауар позициялары, субпозициялар және оларға қатысты сандық кодтар;
- бөлімдерге, топтарға, позицияларға, субпозицияларға, кіші субпозицияларға ескертпелер, сондай-ақ қосымша ескертпелер;
-   СЭҚ ТН ИНЕ. 
Жіктемелік топтау бөлімдерді, топтарды, тауар позицияларын, субпозицияларды және кіші субпозицияларды қамтиды.
ЕАЭО СЭҚ ТН он таңбалы кодының құрылымы ондық жүйе бойынша құрылған және топ кодын, тауар позициясын, субпозицияларды және кіші субпозицияларды қамтиды және әрбір белгі 0-ден 9-ға дейін өзгеретін  сандар тобын қамтиды.
Тауарлар тобы алғашқы екі санды, тауар позициясы – төрт санды, субпозиция – алты санды және кіші субпозиция – он санды қамтиды.
 
 
Жіктеудің негізгі ережелері және олардың негізгі рөлі
 
Бұрын көрсетілгендей, оның негізінде құрылған ЕАЭО СЭҚ ТН және ГС-да тауарларды бір мәнді жіктеу мақсаттары үшін жіктеу кезінде СЭҚ ТН ИНЕ қолданады.
1-ден 6-ға дейін ИНЕ нөмірленеді, алайда кейбір ережелер ішіндегі бөліктер бар.
СЭҚ ТН ИНЕ көмегімен тауарларды белгілі бір сыныптамалық топтарға бір мәнді жатқызу қағидаты нақты сақталады.
СЭҚ ТН ИНЕ нақты тауарды белгілі бір тауар позициясына (СЭҚ ТН ИНЕ 1-5), содан кейін тиісті субпозицияға (СЭҚ ТН ИНЕ 6) және одан әрі - кіші субпозицияға (СЭҚ ТН ИНЕ 6) нақты енгізуді көздейді.
Бұл ЕАЭО СЭҚ ТН жіктеу кодын анықтау бойынша операциялардың принципті схемасы, оны сақтамау тауарлар мен көлік құралдарын сыныптау кезінде жиі қателерге әкеп соқтырады.
ЕАЭО СЭҚ ТН сәйкес тауардың сыныптамалық кодын дұрыс анықтау үшін қажет:
- тауардың нақты атауы мен сипаттамасы;
 - жіктеуді құрастыра білу.